interview, gepubliceerd in Westerwolde Lougblad maart 2025
ONSTWEDDE – Toen hij werd gekozen als voorzitter van Onstwedder Gaarv’n, betaalden we nog met guldens. Het Nederlands elftal was nog geen Europees kampioen voetballen. Sterker nog: de tractoren waarmee hij op dat moment het werk deed op zijn eigen akkerbouwbedrijf op de Onstwedder Barlage, zouden inmiddels welkom zijn op de jaarlijkse oldtimershow op het Onstwedder Oogstfeest. In februari 1988 nam de nu 91-jarige Jan ten Have – die al sinds 1982 in het bestuur zat – het voorzitterschap over van Aike Velthuis. Na 37 jaar voorzitterschap is het nu toch mooi geweest. Ten Have droeg eind vorige maand de hamer over aan plaatsgenoot Harm Migchels. Ook secretaris Wessel Volders stopte ermee, zijn opvolger is Bert Kloen, ook uit Onstwedde.
Ten Have is nog zo gezond als een vis en voor zijn leeftijd uitzonderlijk fit. Wie hem kent, ziet hem regelmatig door Oost-Groningen fietsen. En tot enkele jaren geleden reed hij nog regelmatig met de tractor met daarachter de bakkerswagen én de broodoven van Onstwedder Gaarv’n naar plaatsen in de wijde omtrek waar de bakkers van Onstwedder Gaarv’n hun befaamde houtgestookte broden en rozijnenbollen bakken.
De reden van het aftreden van Ten Have is dan ook niet zijn gezondheid. Wel beginnen de jaren op een andere manier te tellen. Als voorzitter komt hij veel in contact met mensen van buiten. “Ik merk dat ik de taal van de mensen van nu niet meer spreek, begrijp vaak niet waar ze het over hebben”, vertelt de scheidend voorzitter, tevens vader van ondergetekende, die voor de gelegenheid graag even zijn journalistieke onafhankelijkheid terzijde schuift. En die weet dat pa, naast het oude ambacht, ook de nieuwste ontwikkelingen niet schuwt. Zo kan hij nog altijd prima uit de voeten met zijn laptop en smartphone.
Cultuur
Hij leidde de oude-ambachtenorganisatie op zijn eigen manier, met een enorme dosis gevoel voor de cultuur van de organisatie. Onstwedder Gaarv’n houdt niet alleen het oude ambacht in stand, het is voor vele vrijwilligers – grotendeels van gepensioneerde leeftijd – een manier om actief bezig te zijn, onderling contacten te onderhouden en er eens lekker op uit te gaan om ambachten als kalligrafie, manden vlechten, kantklossen en bezems binden te laten zien op markten, braderieën en bij organisaties als zorgcentra. Je zou het dus heel goed een welzijnsorganisatie kunnen noemen. Maar dan wel eentje die niet vanuit de mensen zelf komt. “Je moet goed met mensen kunnen omgaan”, zegt Ten Have over de voorzittersrol. “Onze medewerkers zijn allemaal vrijwilligers en die kun je nou eenmaal niet dwingen. En dat moet je ook helemaal niet willen. Als ze een dag op pad gaan om elders een ambacht te demonstreren of wanneer ze in het eigen onderkomen aan de slag gaan met onderhoud, hout zagen voor de bakkerij of voorbereidingen voor demonstraties, dan moet je er vooral voor zorgen dat ze qua eten en drinken niks tekortkomen.”
Demonstraties
Een van Ten Have’s taken was het vastleggen van demonstraties Oude Ambachten elders. Hij is even de boeken ingedoken en komt tot een aantal van zo’n dertienhonderd demonstraties waarvoor hij de contracten ondertekende. Ook heeft hij zelf diverse oude ambachten onder de knie, onder meer klompen maken, manden vlechten, spinnen en bezembinden. Dat laatste ambacht beoefent hij nog steeds, hij gaf er dit jaar zelfs nog enkele lessen in. Een hoewel hij de voorzittershamer inleverde, blijft Ten Have voorlopig nog wel deel uitmaken van het stichtingsbestuur.
Ambachtshoeve
In de loop van zijn voorzitterschap is er heel wat veranderd bij Onstwedder Gaarv’n. De stichting vond op het Onstwedder evenemententerrein een vaste plek voor het jaarlijkse Oogstfeest, dat vooral in de beginjaren sterk groeide. Nadat Onstwedder Gaarv’n in de eerste jaren van het bestaan voor de opslag van spullen zwierf van de ene naar de andere boerenschuur in en rond Onstwedde, beschikt de stichting sinds twintig jaar over een eigen onderkomen: de Ambachtshoeve. Het was de grootste operatie die er plaatsvond onder zijn voorzitterschap. Daarover zegt hij: “Onze materialen stonden op een gegeven moment in drie verschillende boerenschuren. Dat werd onwerkbaar. Mede dankzij de fantastische hulp van toenmalig wethouder Jan Bessembinders kregen we de mogelijkheid om de Ambachtshoeve te bouwen op het Evenemententerrein. Ik durf te zeggen dat Onstwedder Gaarv’n nu niet meer had bestaan als de Ambachtshoeve er niet was gekomen.”
Toekomst
Ook zag Ten Have in de loop der jaren vele tientallen vrijwilligers komen en gaan, wat niet zo vreemd is gezien de gemiddeld best hoge leeftijd. Hoewel hij een gezonde organisatie achterlaat, maakt de vertrekkende voorzitter zich wel wat zorgen over de toekomst. Er zijn immers steeds minder mensen die in hun werkzame leven een authentiek agrarisch ambachten uitoefenden. Om de kennis over te dragen, houdt de stichting jaarlijks cursussen. Maar voor niet elk ambacht bestaat evenveel enthousiasme onder cursisten. En sommige ambachten zijn nou eenmaal behoorlijk complex en lastig onder de knie te krijgen als je die niet tientallen jaren beroepsmatig hebt uitgeoefend. Ten Have: “We doen wat we kunnen om ambachten in stand te houden. Maar als leermeesters wegvallen en er staat niemand op om het vak te leren, dan houdt het op.”
Speak Your Mind