Interview ‘Op twee na oudste boerderij van Nederland staat in landstreek Sterenborg bij Onstwedde’

Elf generaties Sterenborg boeren in Sterenborg

ONSTWEDDE – Sinds 1659 boert dezelfde familie Sterenborg in het gehucht Sterenborg, tussen Onstwedde en Ter Wupping. De boerderij is daarmee de op twee na oudste onder agrarische familiebedrijven die altijd op dezelfde locatie bleven.

Dat werd onlangs bekendgemaakt bij de presentatie van Boer zoekt Roots, een onderzoeksproject van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt in samenwerking met Hogeschool Windesheim, LTO Noord, de Rabobank en Flynth. Nanne Sterenborg is de elfde generatie.

Nanne Sterenborg is aan het woord in de woonkamer van zijn boerderij in Veenhuizen. ,,Ons bedrijf heeft twee hoofdvestigingen’’, vertelt hij. ,,Sinds 1 juni is de boerderij in Sterenborg officieel ons biologisch bedrijf.’’ De op twee na oudste boerderij van Nederland gaat daarmee terug in de tijd, hoe toepasselijk.

Het bedrijf is niet meer productiegedreven, maar biodiversiteitgedreven. ,,Waar elders de natuur in dienst staat van de landbouw, staat hier de landbouw in dienst van de natuur. Doel is ruimte geven aan zo veel mogelijk verschillende soorten flora en fauna.’’

Nanne Sterenborg voor een schilderij van zijn ouderlijk huis in Sterenborg (foto Jan Johan ten Have).

Oorspronkelijk karakter

Dat heeft alles te maken met de locatie van dit bedrijf. Want Sterenborg ligt middenin de ecologische hoofdstructuur, in het gebied dat landschappelijk wordt teruggebracht naar de situatie van ongeveer een eeuw geleden.

De schaalvergroting van de ruilverkaveling in de jaren zestig en zeventig wordt teniet gedaan en het landschap van Sterenborg en Ter Wupping krijgt zijn oorspronkelijke karakter terug. Met naast ruimte voor de natuur ook volop paden om te wandelen in het stroomgebied van de Mussel Aa. Sterenborg: ,,Dit is voor ons de mooiste plek van de wijde omtrek, het wordt hier echt prachtig.’’

Geschiedenis

De oudste familieboerderij van Nederland is Erve Hiddink, dat al sinds 1593 is gevestigd op dezelfde plek in het Gelderse Laren. Het bedrijf van Sterenborg is nog ouder, maar was voor 1659 gevestigd middenin Onstwedde, naast waar nu de Woldbrink ligt aan de Jabbingelaan.

Sinds ongeveer 1500 waren de Hubbelings daar boer. In 1659 kocht Harmen Hubbeling het eigenerfde gehucht Sterenborg van de toenmalige bewoner, een achterneef van het gezin. Nanne Sterenborg weet daar wel iets van, op basis van boeken van zijn vader Geert en ‘Westerwolders en hun woningbezit’ van C.J. Wegman: ,,Een paar generaties eerder gebeurde er wat.

De enige zoon overleed op 6-jarige leeftijd en er was een probleem in de opvolging.’’ Aangezien het eigenerfde karakter van het gehucht kreeg Hubbeling toen automatisch de naam Sterenborg, de naam die de familie altijd is blijven dragen.

Gebinten

De boerderij stond toen nog ten zuiden van de huidige boerderij, die ergens in de 19^e eeuw is gebouwd. Van de oorspronkelijke boerderij zijn overigens eikenhouten gebinten verwerkt in de boerderij die er nu nog staat. ,,Dat is onder meer te zien aan de verbindingsgaten van de oorspronkelijke lemen muur.’’

In de boerderij in Sterenborg woont nu nog Nanne’s moeder. Het is de bedoeling van Nanne en zijn vrouw Ingrid om op termijn weer in het ouderlijk huis in Sterenborg te gaan wonen. Daarover: ,,De woning is nog prima, de schuur verkeert in aanzienlijk mindere staat. Behoud daarvan is een lastig verhaal, aangezien fondsen voor dit soort restauraties zijn opgedroogd.

En gezien het niet-commerciële karakter van de biologische boerderij is zakelijke financiering ook lastig. Zoals het er nu uitziet moet de schuur de komende jaren worden afgebroken. Dat zou herbouw van een golfplaten schuur met zich meebrengen, maar dat komt natuurlijk niet ten goede aan het beoogde karakter van het gebied.’’

Familiebedrijven

Met de verkiezing Boer zoekt Roots staan agrarische familiebedrijven in de schijnwerpers. Sterenborg vindt dit een uitstekende zaak, waaraan hij graag zijn medewerking verleende: ,,In Nederland is nauwelijks oog voor de waarde van oude familiebedrijven, maar dat is binnen Europa echt anders. Op Europees niveau vindt serieus onderzoek plaats naar de redenen waarom eeuwenoude familiebedrijven het zo lang volhouden.

Dit soort bedrijven blijkt in de praktijk nauwelijks te vergelijken met moderne, grootschalige ondernemingen met managers aan het roer. Oude familiebedrijven hebben aangetoond zeer veerkrachtig te zijn en vele stormen te doorstaan. En duik je in de geschiedenis, dan is het fascinerend om te zien hoe toevalligheden soms het lot van generaties hebben bepaald.’’

Hart en ziel

Over volgende generaties gesproken: komt er ook een twaalfde generatie Sterenborg in Sterenborg? ,,Ik weet het niet’’, zegt Nanne oprecht. ,,Onze zoon Gert studeert wel aan de Landbouwuniversiteit in Wageningen, maar of hij ervoor kiest om boer te worden, ik heb echt geen idee. Wij stimuleren dat ook niet uitdrukkelijk, het is zijn eigen keuze.

Je moet een duizendpoot zijn, innovatief, regelaar, een vergaderdier, directeur en niet te vergeten weten hoe je gewassen moet verbouwen binnen de vele wetten en regels die tegenwoordig gelden. En dan moet je ook nog behoorlijk stressbestendig zijn. Want je bent voor je omzet en inkomen voor een groot deel afhankelijk van het weer. Boer worden in deze tijd moet je echt met hart en ziel willen.’’

Dit artikel is gepubliceerd in huis-aan-huisblad Het Lougblad.